Jak podkreślałem wyżej, wiele kontrowersji budzi dobór grupy badanych dzieci – ich wiek oraz precyzyjność diagnozy PORM, stąd chciałbym przedstawić tu szczegółowe kryteria kwalifikacji dzieci do grupy klinicznej oraz kontrolnej w badaniach własnych: Grupa kliniczna to rodziny (triady matka-ojciec-dziecko), dzieci w wieku 24 do 36 miesięcy z prostym opóźnieniem rozwoju mowy, dobierane losowo na podstawie ogłoszeń w prasie ogólnopolskiej. Kryteria zakwalifikowania do grupy klinicznej:

1. Wynik poniżej 10 centyla w Inwentarzu Rozwoju Mowy i Komunikacji „Słowa i Zdania” (Mac Arthur Communicative Developement Inventory) w adaptacji prof. Magdaleny Smoczyńskiej.
2. Wykluczenie neurologicznego podłoża opóźnienia rozwoju mowy, kryteria umożliwiające takie wykluczenie to:

• Poród dziecka w terminie
• 10 punktów w skali Apgar
• Umiejętność siadania w 6-7 mies. życia
• Umiejętność chodzenia w 12-13 mies. życia

3. Wykluczenie zaburzeń słuchu, kryteria umożliwiające takie wykluczenie to:

• Spełnianie przez dziecko prostych poleceń

4. Wykluczenie autyzmu, lub innego całościowego zaburzenia rozwoju (ICD-10), kryteria umożliwiające takie wykluczenie to:

• Utrzymywanie kontaktu wzrokowego przez dziecko.
• Sygnalizowanie potrzeb fizjologicznych.
• Spożywanie nieprzetartych pokarmów.
• Spełnianie prostych poleceń.

5. Wykluczenie deficytów intelektualnych, kryteria umożliwiające takie wykluczenie to:

• Dziecko potrafi wskazać na obrazku gdzie zwierzę ma oczy, uszy, ręce, nogi, nos
• Dziecko potrafi wskazać na obrazku łóżko poduszkę, stolik i krzesło
• Dziecko potrafi wskazać na obrazku zwierzę, które siedzi i zwierzę, które stoi
• Dziecko potrafi wskazać, na obrazku który przedmiot jest duży, a który mały
• Dziecko potrafi odróżnić przynajmniej dwa kolory.

6. Adekwatny do wieku poziom rozumienia mowy kryteria umożliwiające taką diagnozę to:

• Dziecko odróżnia i wskazuje 10 rzeczowników.
• Dziecko rozumie 4 czasowniki.
• Dziecko rozumie 4 przymiotniki w tym (2 kolory).

7. Dodatkowe kryteria potwierdzające prawidłową kwalifikacje do grupy badanej:

• Występowanie opóźnionego rozwoju mowy w rodzinie ojca lub matki.
  

1. Wiek dziecka,
2. Płeć dziecka,
3. Prawidłowy poziom rozwoju mowy - wynik na poziomie powyżej 10 centyla w IRMiK.

1. 15 minutowa sesja nagrania strukturalizowanej zabawy ojca i matki z dzieckiem. Struktura sesji według Lausanne Triadic Play (Fivaz-Depeursinge i Corboz-Warnery, 1999), cztery etapy: pierwszy swobodna zabawa jednego z rodziców z dzieckiem, drugi swobodna zabawa drugiego z rodziców z dzieckiem, trzeci swobodna zabawa obojga rodziców z dzieckiem, czwarty rozmowa rodziców bez udziału dziecka. Czas etapów, momenty przejść z etapu do etapu, osoba rozpoczynająca sesję – zgodnie z instrukcja autorek LTP - do wyboru przez rodziców.
2. Rodzice i dziecko siedzą przy stole w ustawieniu zbliżonym do trójkąta, do dyspozycji standardowy zestaw zabawek. Oprócz zabawek na stole pomieszczenie jest puste.
3. Sesja nagrywana jedna kamerą video, techniką cyfrową, zza szyby jednostronnie przepuszczalnej. Eksperymentator nieobecny w sali zabaw podczas sesji.
4. Transkrypcja oraz kodowanie obserwowanych zachowań partnerów interakcji według procedury zaproponowanej przez Bokus (1983, 1984) z elementami innych systemów kodowania.

• Określenie dokładnego momentu rozpoczęcia każdego etapu LTP i czasu jego trwania
• Wybór 90 s odcinków interakcji z każdego etapu LTP (pierwsze 90 s każdego etapu),
• Transkrypcja strumieni aktywności trojga partnerów interakcji oddzielnie, w sześciu 15s interwałach - dokładny zapis kierunku spojrzeń, odległości od pozostałych partnerów, ułożenia względem wraz z oceną emocji przejawiających się w mimice twarzy, i tonie głosu uczestników LTP. Ocena sporządzana przez trzech sędziów kompetentnych (zakładana zgodność > 0,7)
• Sporządzenie listy wszystkich wypowiedzi uczestników LTP
• Druga transkrypcja materiału video - zsynchronizowanie trzech strumieni aktywności oraz listy wypowiedzi i wyłonienie z nich epizodów wspólnej uwagi (w diadach i w triadzie), epizodów podzielania emocji (w diadach i w triadzie), okresów dzielenia wspólnej przestrzeni (w diadach i w triadzie).
• Identyfikacja epizodów podzielania uwagi, afektu i przestrzeni, w których pojawiają się również atrybucje stanów wewnętrznych dziecka. Zliczanie liczby i czasu trwania tych epizodów.

Takiej mikroanalizie poddano wstępnie dwa nagrania zabawy w rodzinach, pierwsze z nich to rodzina 2,5 letniej Ali, wynik w kwestionariuszu IRMiK na poziomie 5 centyla, spełnione pozostałe kryteria kwalifikujące do grupy klinicznej; drugie to rodzina 2,5 letniej Marysi, wynik w kwestionariuszu IRMiK na poziomie 45 centyla, spełnione pozostałe kryteria kwalifikujące do grupy kontrolnej. Poniżej w tabelach przedstawiono wyniki surowe (liczba i czas epizodów „bycia z“ w każdym z etapów zabawy oraz łącznie) oraz w ujęciu procentowym, stosunek czasu „bycia z“ do czasu etapu oraz stosunek łącznego czasu "bycia z" do łącznego czasu zabawy. I tak: